Het Mihály Csíkszentmihályi gevoel

De psychologie van tegenwoordig is allang niet meer zo naargeestig en anaal-gepreoccupeerd als toen het in opkomst kwam. Waar Freud (de pijprokende, coke snuivende, MILF-georïenteerde, psychotherapeut) zich vooral bezighield met de herkomst van neurosen en angsten, zijn psychologen tegenwoordig meer geïnteresseerd in positieve gevoelens en hogere bewustzijnstoestanden. Deze zoektocht in de psychologie heet dan ook heel toepasselijk: Positieve Psychologie. Een van haar belangrijkste concepten is: flow.

Marcelino Lopez
Psycholoog, surfer en love doctor Marcelino Lopez blogt regelmatig op www.psychologisch.nu.

Als ik een buitenstaander moet uitleggen waarom ik surf, en wat er zo verslavend aan is dan… weet ik het eigenlijk niet. Het voelt lekker, maar waarom? Op zich is surfen namelijk een uiterst nuttelozebezigheid: naar ‘buiten’ peddelen om me naar ‘binnen’ te laten voeren op een golfje. Het is vergelijkbaar met het onvermoeibare heen-en-weer-gewaggel van Dido die zijn stok ophaalt. En nog een keer. En nog een keer. Waarom doet Dido het? Misschien om zijn baasje te pleasen. Waarom doe ik het?

De Hongaarse psycholoog Mihály Csíkszentmihályi (hierna om overduidelijke redenen M te noemen) heeft zich gespecialiseerd in dit soort vragen.  Hoewel het juist uitspreken van zijn naam al voor hoofdpijn zorgt, heeft hij met zijn zoektocht het concept flow op de wetenschappelijke kaart gezet. Zijn boek Flow werd een enorme bestseller en hij werd een van de sleutelfiguren van de Positieve Psychologie. Meneer M merkte dat mensen het gelukkigst zijn als zij in een staat verkeren waarbij ze helemaal opgaan in de activiteit waar ze mee bezig zijn. De mensen die hij interviewde voor zijn geluksonderzoek gebruikten vaak metaforen die te maken hadden met ‘stromend water’. Ze hadden in hun gelukkigste momenten het gevoel alsof ze opgingen in een waterstroom waarin ze meevloeiden – of het nou schilderen, dansen of hardlopen was. Elke actie, beweging en gedachte volgt onvermijdelijk op de voorgaande, zoals bij een muziekstuk. De term ‘go with the flow’ gaat daarover. Dat klinkt natuurlijk verdacht veel als surfen.

Flow ontstaat volgens M wanneer je een doel in het hier-en-nu voor ogen hebt dat om focus en directe feedback vraagt, omdat het anders – als je even niet oplet – misgaat. Het gaat om een bezigheid, passend bij jouw skills, die het uiterste van je vraagt. Net niet te moeilijk dus. Die focus geeft jou de mogelijkheid jezelf te vergeten, één te worden met wat je doet en daarbij elk gevoel van tijd te vergeten. Mensen die in de fl ow zitten vergeten vaak zelfs de noden van hun lichaam (honger, dorst, een botbreuk) omdat de activiteit in zichzelf zo belonend is (en niet alleen om het geld of de roem achteraf). Flow is de hoofdprijs.

Hoewel het willen ervaren van fl ow datgene is wat ons door weer en wind naar het strand drijft, is het niet iets dat we makkelijk cadeau krijgen. De meeste surfsessies zijn namelijk gewoon ‘lekker’. Ook prima, maar voor flow is iets extra’s nodig. Je kunt jezelf niet in een flow forceren, of zelfs maar voorspellen wanneer het jouw beurt is. Het gebeurt gewoon wanneer alles op bijna magische manier samenkomt, de golven, de juiste stemming, een prettig zonnetje, de juiste beslissingen.

Flow klinkt bijzonder relaxt, maar zonder uitzondering gaan er maanden- of jarenlange voorbereidingen aan vooraf. Voor de meeste surfers zijn die gekoppeld aan vernederende sessies in slappe blubber, ruzies met agressieve locals, doodsangsten wanneer de golven stukken hoger zijn dan ze vanaf het strand lijken, en het pijnlijke gevoel uit zoute bubbels te bestaan na een flinke spoelpartij. Voordat je in de flow komt, moet er vaak keihard gebuffeld worden. De liefelijke term ‘flow’ mag daarom best vervangen worden door een meer toepasselijke naam: het Mihály Csíkszentmihályi-gevoel.

VOORWAARDEN VOOR MEER FLOW IN JE LEVEN:

Creëer drive.
Dit is de lastigste voorwaarde, want drive heb je of heb je niet. Om de ontberingen te doorstaan die uiteindelijk flow mogelijk maken helpt het als je surfverslaafd bent. Zonder drive blijft surfen vooral een prettige weekendhobby.

Wil je meer drive?
Zet concrete doelen en hou je eraan. Hoe beter je wordt, hoe meer drive je krijgt. Experimenteer, leer en vraag jezelf af hoe je meer uit je surfsessies haalt. Visualiseren en video’s kijken is de beste methode om dit te doen. Je lichaam past zich automatisch aan jouw visualisaties aan. Door veel te oefenen wordt het gat tussen je visualisatie en de dagelijkse surfpraktijk kleiner.

Wees een nerd.
Kelly Slater is een nerd. Hoe kan het anders, hij is bijna veertig en vindt zowel zichzelf als de sport regelmatig opnieuw uit. Hij volgt dagelijks wetenschappelijke blogs en staat stil bij gezond eten, lichamelijke oefening, shapes en techniek. Okay, hij is Kelly Slater, onvergelijkbaar, maar het is niet verkeerd om ons door hem te laten inspireren. Er staan niet dagelijks golven: door routineus op een bal te balanceren, wat yogaoefeningen te doen en te letten op lichamelijke gezondheid, wordt alles in je leven beter. Niet in de laatste plaats de seks.

Respecteer je grenzen, maar neem risico’s.
Het leven wordt saai zonder risico. Soms word je geconfronteerd met je angsten. Wanneer de omstandigheden geen gapend gat vormen met jouw capaciteiten en je bent niet verzwakt door een griepje, gaan. Geen grotere kans op flow dan door jezelf regelmatig uit te dagen.